ساز دف 

ساز دف یک ساز کوبه ای پوستی است که توسط انگشتان و بصورت ضربی نواخته می شود. این ساز از ایام قدیم تا بحال، سازی ویژه مراسم عرفانی و مجالس شادی بوده است. در قدیم پوست مورد استفاده دف، پوست آهو بوده است. در گذشته به دف نوازان، جلاجل زن می گفتند. جلاجل سازی بیضی و بزرگ بود که با صدای بلند و حماسی ای که داشت سازی مناسب جنگ بود.

به مرور تمبک به جای این ساز رونق گرفت و دف تبدیل به سازی پر استفاده در موسیقی های بومی مانند موسیقی آذربایجان و کردستان شد. در دهه های اخیر دف و نواختن دف، دوباره رونق پیدا کرده و هنرجویان بسیاری را به خود جذب کرده است. بیژن کامکار در رونق گرفتن این ساز در موسیقی سنتی امروز، نقش قابل توجهی داشته است و مسعود حبیبی نیز تکنیک نوازندگی این ساز را بهبود و اصولی تر کرده است.

دف ساز درامی فریم دار بزرگ است که هم در موسیقی های سنتی و هم پاپ مورد استفاده قرار می گیرد. چارچوب معمولا از چوب سخت با حلقه های فلزی الحاق شده تشکیل شده است و پوسته آن معمولا از پوست بز است. دف بیشتر در خاورمیانه، ایران، مناطق کرد نشین، ارمنستان، افغانستان، ترکیه، تاجیکستان و آذربایجان استفاده می شود و معمولا ساز همراهی کننده خوانندگان و نوازندگان سازهای تمبور، ویولن و سایر سازهای خاورمیانه است. بعضی از این سازها به سنج هایی کوچک نیز مجهز می شوند.

  ساختمان دف

کمانه

انواع کمانه

کمانه یک کمه

کمانه دو کمه

پوست

پوست مصنوعی

پوست طبیعی

حلقه‌ها

گل میخ‌ها

چای شصت دست چپ

زندگی‌نامه و فعالیت‌هنری 

بیژن کامکار در سال 1328 در ارومیه به دنیا آمد.مانند دیگر اعضای خانواده‌اش نزد پدرش حسن کامکار به فراگیری موسیقی پرداخت. اولین فعالیت حرفه‌ای او در رادیو سنندج به‌عنوان خواننده بوده‌است. اولین سازی که او برگزید تنبک بود اما پس از آن با سازهای ملودیکا و تار به نوازندگی در گروه خانوادگی کامکارها پرداختدر سال 1353 با ساز تخصصی تار وارد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد و در رشته? موسیقی تحصیل کرد. وی جزو بنیانگذاران گروه‌های شیدا و عارف می‌باشد و در کنسرت‌ها و آثار متعدد به عنوان نوازنده و بعضاً خواننده این گروه‌ها حضور داشته‌است.

ورود به گروه شیدا و عارف

در سال 1348 با محمدرضا لطفی آشنا شد که به گفته? خود وی نقطه عطفی در زندگی هنری وی به شمار می‌رود چون که بعد از پدرش نقش مهمی در آشنایی او با تار و موسیقی ایرانی داشته‌است. همچنین این آشنایی باعث ورود وی به عنوان نوازنده? تنبک به گروه شیدا می‌شود اما پس از مدتی با ورود برادرش ارژنگ کامکار به گروه، وی به نوازندگی رباب روی می‌آورد، بیژن کامکار بعد از گروه شیدا به عضویت گروه عارف نیز درمی‌آید.

وارد کردن دف به اجراهای عمومی

شاید بتوان مهم‌ترین نقش وی در موسیقی ایران را وارد کردن ساز دف برای اولین بار به اجراهای عمومی دانست.در هنگام عضویت در گروه شیدا به پیشنهاد محمدرضا لطفی از ساز دف در یکی از کنسرت‌های گروه استفاده کرد که با اقبال فراوان علاقه‌مندان مواجه شد و امروزه دف یکی از سازهای مهم در گروه‌های موسیقی ایرانی است و نوازنده‌گان فراوان در این رشته به فعالیت می‌پردازند.پیش از این، دف فقط در مراسم مذهبی دراویش در خانقاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت و در گروههای موسیقی ایرانی استفاده نمی‌شد

زندگینامه و کار به عنوان نوازنده? دف 

مسعود حبیبی در سال 1340در کرمانشاه زاده شد. در سن 12سالگی آغاز به یادگیری پیانو کرد و پس از آن به دف روی آورد. حبیبی در سال 1357به رادیو کرمانشاه دعوت گردید و در ارکستر رادیو به نواختن پیانو پرداخت. از سال 1367آغاز به همکاری با رادیو تلویزیون تهران نمود. علاوه بر همکاری با رادیو تلویزیون تهران حبیبی در سالهای اولیه? دهه هفتاد با گروه صبا به سرپرستی و آهنگسازی حسین فرهادپور و آواز عبدالحسین مختاباد همکاری پیوسته داشت. او همچنین با گروه بیدل به خوانندگی حسام‌الدین سراج و گروه نوا تجربه? همکاری در اجرای صحنهای موسیقی داشته است. حبیبی از سالهای پایانی دهه شصت با گروه عارف به آهنگسازی و سرپرستی پرویز مشکاتیان همکاری داشت و تا زمان درگذشت مشکاتیان بااین گروه در کنسرتهای داخل و خارج و نیز آلبومهایی که منتشر کردند به عنوان نوازنده? دف کار می‌کرد. او هم‌اکنون با ارکسترها و آنسامبلهای گوناگونی از جمله ارکستر صدا و سیما همکاری دارد و آهنگسازان در اجرای قطعات خود از نوازندگی او سود برده‌اند. همچنین دفنوازی مجموعه سیدیها وکاستهایی شامل زورق مهتاب، بهشت من، نوبهار، رقص گلها، دشت شقایق‌ها و دف‌نوازی موزیک متن سریال‌های ولایت عشق، تنهاترین سردار، امام علی از کارهای او به شمار میرود. مسعود حبیبی در سال 72گروه دالاهو را بنیان گذاشت. این گروه یک ارکستر بزرگ از سازهای ریتمیک است که اجراهای فراوانی را در تهران و دیگر شهرها به روی صحنه برده است. وی در کنار دیگر فعالیتهای هنری در ارکستراسیون ریتمیک به دیدگاههای نوینی دست یافته که نمونه آشکار آن در آلبوم حماسه? ایران‌زمین توسط گروه دالاهو تجلی یافته است. حبیبی در سال 1391با همکاری بیژن کامکار کنسرت تخت جمشید را برگزار کرد.

طراحی مدل جدیدی از دف